ความเชื่อเป็นเรื่องที่อยู่เหนือเหตุผล ซึ่งเรื่องราวของ พญานาคราช เป็นเรื่องราวตั้งแต่สมัยก่อนพุทธกาล เป็นตำนานคำกล่าวเล่าขานกันมา ทำให้วันนี้ Urseer เราจะพาทุกท่านย้อนรอยเส้นทางบุญ ทำความรู้จักกับ พญานาคราช เจ้าแห่งนาคผู้ปกครองแห่งพิภพบาดาล

ที่มาของพญานาคราช

พญานาคราช หรือ เจ้าแห่งนาค ที่คนไทยมักนิยมเรียกกันว่า “พญานาค” คือผู้ปกครองแห่งพิภพบาดาล อาศัยอยู่ตามถ้ำหรือในแหล่งน้ำทุกหนแห่ง เป็นสัตว์ในตำนานที่มีลักษณะคล้ายงูขนาดใหญ่ มีหงอน ลำตัวเป็นเกล็ดเหมือนปลามีหลายสีแตกต่างกันไปตามบารมี โดยพญานาคราชได้รับความศรัทธาอย่างมากในภาคอีสานประเทศไทย

ตามตำนานกล่าวว่า แม่น้ำโขงและแม่น้ำนานนั้นเกิดขึ้นจากพญานาคราช 2 องค์เลื้อยผ่าน ซึ่งแม่น้ำโขงเกิดจากการที่พญานาคราชอาศัยอยู่บริเวณนั้น ซึ่งพญานาคกับคนไทยมีความเกี่ยวข้องกันมาอย่างช้านาน อยู่ร่วมในชีวิตคนไทยตลอดเวลา สะท้อนผ่านเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจประเภทต่าง เช่น การบูชาพญานาคราชเพื่อขออำนาจ โชคลาภ บารมี หรือการนำท่าพญานาคราชไปประกอบสร้างสรรค์เป็นชิ้นงานสถาปัตยกรรม

ในปัจจุบันพญานาคราช หรือ พญานาคได้รับความสนใจยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่น การที่ประเทศไทยนำเรื่องราวของพญานาคราชมาทำเป็นเล่นละคร เช่น เรื่อง ‘นาคี’ ที่แสดงให้เห็นถึงความรักระหว่างพญานาคราชกับมนุษย์

ในวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 รัฐบาลประเทศไทย ได้ประกาศให้พญานาคกลายเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมวัฒนธรรมและประเพณีไทย และเพิ่มทุนทางวัฒนธรรมของประเทศเพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจสร้างสรรค์ พญานาคตามตำนานกล่าวว่า เป็นสัตว์ในตำนานที่มีความเชื่อและความเชื่อมโยงกับคนไทยมายาวนาน และการกำหนดให้พญานาคเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติถือเป็นก้าวสำคัญในการอนุรักษ์และส่งเสริมวัฒนธรรมไทย คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติและกรมศิลปากรได้พัฒนาภาพต้นแบบของพญานาคที่แสดงถึงความเชื่อและประเพณีไทยที่เกี่ยวข้องกับพญานาค 

เนื่องจากมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับน่านน้ำไทย ดังนั้น พญานาคตามความเชื่อของไทยจึงมีบทบาทในการควบคุมฝนด้วย แนวคิดนาคให้น้ำ (นาคให้น้ำ ตาม น.หนูที่เป็น อักษรนำ)ใช้ในการทำนายปริมาณน้ำฝนประจำปี ปัจจุบันยังคงปฏิบัติกันอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงพระราชพิธีไถนา และ เกณฑ์นาคให้น้ำ (1 นาคประทานน้ำ) กล่าวคือในกรณีที่ไทยอาจมีฝนตกไม่เพียงพอในปีนั้นจะเชื่อกันว่านาคจะให้ความช่วยเหลือนั่นเอง

ทั้งนี้ ตราเดิมของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ และตราสมาคมนักศึกษาแพทย์แห่งประเทศไทย เป็นตัวอย่างที่โดดเด่นบางประการในการใช้นาคปรากฏอยู่แทนงู 

โดยเจ้าแห่งพญานาคทั้งปวง มีนามว่า ‘ท้าววิรูปักโขนาคราช’ ซึ่งพญานาคนั้นมีอยู่ 4 ตระกูลด้วยกัน คือ 

1. ตระกูลวิรูปักษ์ พญานาคตระกูลสีทอง 
2. ตระกูลกัณหาโคตมะ พญานาคตระกูลสีดำ
3. ตระกูลฉัพพยาปุตตะ พญานาคตระกูลสีรุ้ง
4. ตระกูลเอราปถ พญานาคตระกูลสีเขียว

พญานาคราช อยู่ที่ไหน

จากเรื่องราวในตำนาน เมื่ออดีตกาลมีถ้ำแห่งหนึ่ง แต่เดิมเป็นเส้นทางเข้าออกของธิดาพญานาคซึ่งมาหลงรักเจ้าชายบนเมืองมนุษย์ แตครั้นพอถึงวันออกพรรษา ธิดาพญานาคจำต้องกลับเมืองบาดาล จนสุดท้ายเจ้าชายตามมาพบและรู้ว่าคนรักของตนเป็นพญานาค จากเรื่องเล่าดังกล่าวทำให้คนในอดีตทราบว่า ถ้ำนี้เป็นเส้นทางไปสู่เมืองบาดาลของพญานาคราชซึ่งอยู่ใต้แม่น้ำโขง ซึ่งปัจจุบันสถานที่นี้คือ “ถ้ำดินเพียง” หรือ “วัดถ้ำศรีมงคล” อำเภอสังคม จังหวัดหนองคาย

ในอีกหนึ่งตำนานเชื่อว่า พญานาคราช อาศัยที่ “วัดถ้ำวังผาพญานาคราช” ตั้งอยู่ที่ อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี โดยชาวบ้านในพื้นที่เชื่อกันว่า วัดแห่งนี้แต่ก่อนเป็นถ้ำของพญานาคราชซึ่งถูกหินถล่มทับปากถ้ำ

พญานาคราช ประจําวันเกิด

• พญาภุชงค์นาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันจันทร์
• พญาสุวรรณนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันอังคาร
• พญาศรีสุทโธนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันพุธกลางวัน
• พญาศรีมุกดามหามุนีนีลปาลนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันพุธกลางคืน
• พญาศรีสัตตนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันพฤหัสบดี
• พญาทะนะมูลนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันศุกร์
• พญามุจลินท์นาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันเสาร์
• พญาอนันตนาคราช : พญานาคประจำตัวคนเกิดวันอาทิตย์

พญานาคราช กับพระอริยสงฆ์

พระอริยสงฆ์ คือ ผู้ที่ปฏิบัติดีปฏิบัติตนโดยชอบเคร่งครัดในศีลธรรม มักจะประสบพบเจอกับพญานาคในรูปแบบต่างๆ และการพบเจอนี้มีมากแต่ครั้งโบราณกาลแล้ว หรือตั้งแต่สมัยสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า กระทั่งคราหนึ่งในปัจจุบัน ก็ยังพบว่าพระภิกษุผู้บรรลุธรรมชั้นสูงจะได้พบเจอกับพญานาคราช หากแต่ผู้ที่จะพบสัมผัสได้นั้น จะต้องปฏิบัติธรรมขั้นอภิญญาญาณพิเศษและมีจิตใจที่แก่กล้า

พญานาคราช ช่วยเรื่องอะไร

พญานาคราชเป็นสัญลักษณ์ของความยิ่งใหญ่ และอุดมสมบูรณ์ไปด้วยความสำเร็จ ทรัพย์ และบารมี ผู้ที่ใฝ่หาความสำเร็จในชีวิต การงาน และการเงิน จึงมักนิยมบูชาพญานาคราช

คาถาบูชาพญานาคราช

คาถาบูชาพญานาค ภาษากุโบ๊ส

“โอมนาคี นาโค พอ ตอ ลี วี ตา เด บัน ไต เค ลา นา มัก ไต เอ็ม ลา วาน กอ เดี๊ยะ ฮู มู ซอ ตัน มา เฮ กู ดัม บา โฮ คัม คัม นา ได บัน ยัง“

คาถาบูชาพญานาคทุกพระองค์

“นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
“นะติตัง พญามะ นาคะ อภินัง นาคา สาธุโนภันเต ยะมะ ยะมะ” นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ” (3 จบ)
“กายะวาจาจิตตัง อะหังวันทา นาคาธิบดี ศรีสุทโธ วิสุทธิเทวา ปูเชมิ” (3 ครั้ง)

คาถาบูชาพญานาค 9 ตระกูล

ตั้งนะโม 3 จบ
“อะ มุ หะ กะ สุ ภุ นะ ยะ คะ” และ
คำบูชาพญานาคราช (เพื่อขอโชคลาภ)
“อะระหัง พุทโธ นะโมพุทธายะ นาคี นาคะ ลาโภ ลาภะ โภคา โภคะ นะมามิหัง ประสิทธิมัง นะโมพุทธายะ มะอะอุ“